Ospa rybia - Ichtioftirioza - choroba ryb akwariowych fot. flickr by FJP

- choroby ryb akwariowych

Ichtioftirioza, ospa rybia – prawdopodobnie najczęściej występująca choroba u słodkowodnych ryb akwariowych. Wywołuje ją kulorzęsek podnabłonkowy (Ichthyophthirius multifiliis). Ze względu na charakterystyczne białe kropki znana potocznie jako rybia ospa.

Choroba ryb akwariowych Ospa rybia – Ichtioftirioza - Ich - Opis choroby

Orzęski to jednokomórkowe organizmy żyjące na całym świecie i w każdym zbiorniku wodnym. Osiągają od 0.5 do 1.5 mm i mogą być widoczne gołym okiem. Jedne mogą stanowić dla małych ryb uzupełnienie pokarmu, inne są groźnymi pasożytami. Kulorzęsek może atakować wszystkie gatunki ryb słodkowodnych. Najczęściej pasożytuje pod naskórkiem oraz w tkance łącznej skrzeli, powodując niszczenie tkanki. W cyklu rozwojowym występuje tylko jeden żywiciel. W okresie rozrodczym pasożyt przebija się przez skórę i przenosi na naskórek. Dorosła postać opuszcza rybę i przenosi do środowiska wodnego, gdzie w postaci cysty, bytuje na podłożu lub roślinach. We wnętrzu cysty kulorzęsek dokonuje wielokrotnych podziałów. Z jednego osobnika może wytworzyć się do 2 tys. młodych tzw. pływek. W tej postaci uwalniają się do wody i aktywnie szukają potencjalnego gospodarza u którego wwiercają się pod skórę i przyjmują postać kulistą. Pływki, które nie znajdą żywiciela giną, w zależności od temperatury – po 10 godzinach w 27-28°C .

Długość cyklu rozwojowego kulorzęska ściśle związana jest temperaturą. W temperaturze 25°C twa ok. 5 dni, w niższych proces ten się wydłuża.

W podwyższonych temperaturach inwazja przebiega niezwykle szybko. Najważniejsze to rozpocząć kurację po zauważeniu pierwszych objawów. Należy przy tym pamiętać, że niektóre objawy występują również w przypadku innych chorób. Nieleczona ospa kończy się najczęściej śmiercią wszystkich ryb.

Choroba ryb akwariowych Ospa rybia – Ichtioftirioza - Ich - Objawy

Pierwszymi symptomem może być niepokój zarażonej ryby, która wykonuje gwałtowne ruchy ocierając się o rośliny, dno lub inne dekoracje w akwarium. W ten sposób próbuje pozbyć się intruzów. Kolejnym objawem są złożone, posklejane płetwy. Z czasem na ciele pojawiają się niewielkie białawe punkciki. Najpierw na płetwach lub grzbiecie ryby. Z czasem ich ilość się powiększa i rozchodzi na resztę ciała. Ryba wygląda jakby była posypana drobną kaszką. Choroba postępuje szybko. Zarażony osobnik traci apetyt, pojawiają się problemy z oddychaniem – częściej przebywa przy powierzchni wody lub osłabiony, pokłada się na dnie. Oczy niekiedy stają się mgliste a płetwy postrzępione. Skrzela robią się wyraźnie zaczerwienione, obrzęknięte i pokryte dużą ilością śluzu.

Właściwie rozpoznana ospa rybia jest możliwa do wyleczenia, o ile jest to jej wczesne stadium i pasożyt nie zaatakował narządów wewnętrznych.

Choroba ryb akwariowych Ospa rybia – Ichtioftirioza - Ich - Leczenie

Podnoszenie temperatury

Najłatwiejszym sposobem leczenia jest znaczące podniesienie temperatury wody w akwarium. Wszystkie stadia rozwoju kulorzęska są wrażliwe na ciepło. Przyjmuje się, że cykl rozwojowy tego pierwotniaka ustaje w temperaturze 29-30°C (cysty żyją lecz nie uwalniają pływek), a wszystkie stadia giną w temperaturze 32-34°C. Należy pamiętać, że tą metodę można stosować tylko w przypadku ryb tolerujących takie zakresy temperatur np. skalary, pielęgniczki, bojowniki. Pod żadnym pozorem nie należy jej stosować w zbiornikach z rybami zimnolubnymi tj. złote rybki, kardynałki, szczupieńczyki itp.

W przypadku zauważenia objawów należy stopniowo podnosić temperaturę do wspomnianych wartości jednocześnie pamiętając o dodatkowym napowietrzaniu. W tak wysokich temperaturach tlenu w wodzie jest bardzo mało. Podwyższoną temperaturę utrzymujemy przez 3-4 dni. Przez cały czas obserwujemy swoich podopiecznych a w razie niepokojących zachowań, temperaturę obniżamy i stosujemy inną kurację.

Zalety

  • Nie wymaga środków chemicznych
  • Koszt leczenia
  • Skuteczność

Wady

  • Stres ryb związany z wysoką temperaturą
  • Niektóre rośliny nie tolerują wyższych temperatur
  • Podwyższona temperatura podnosi toksyczność amoniaku
  • Zmniejsza ilość tlenu w wodzie
  • Nie można jej stosować u wszystkich gatunków

Zastosowanie soli

Do leczenia ospy wykorzystuje się również sól morską lub zwykłą kuchenną ale tylko niejodowaną. Sól zwalcza jedynie stadium pływkowe dlatego przed kuracją należy podnieść temperaturę wody do ok. 27 C, aby przyspieszyć cykl rozwojowy patogenu. Sól rozpuszczamy w niewielkiej ilości wody i wlewamy do akwarium. Na każde 10 litrów wody wsypujemy 1 łyżkę stołową. Ważne aby tak przyrządzoną miksturę wlewać stopniowo, aby nie zaszkodzić rybom. Przez następne kilka dni zbiornik trzeba uważnie obserwować i w razie dziwnych zachowań mieszkańców, przerwać leczenie, podmienić 50% wody i zastosować inną metodę. Kurację solną kontynuuje się 3-4 dni od czasu ustąpienia widocznych objawów. Po zakończonym leczeniu wymieniamy wodę na słodką.

Niestety ale ten tani i skuteczny sposób nie może być stosowany w przypadku ryb wrażliwych na obecność soli np. sumów, kirysków czy zbrojników. Sprawdzi się u np. ryb żyworodnych, szczupieńczykowatych czy karpiowatych.

Zalety

  • Koszt leczenia
  • Dostępność soli

Wady

  • Stres ryb związany z obecnością soli w wodzie (szczególnie preferujące wodę miękką)
  • Wiele roślin źle znosi sól
  • Może być śmiertelna dla niektórych gatunków (zbrojniki, sumy, kiryski)

Środki chemiczne

Sklepy zoologiczne oferują specjalne środki do zwalczania ospy zawierające zieleń melachitową lub błękit metylowy. Zieleń melachitowa dodana do wody w szybkim tempie niszczy pływiki. Niestety ale może szkodzić rybom, ponieważ ma działanie rakotwórcze oraz potworotwórcze. Po dłuższym stosowaniu żyworódki mogą rodzić zniekształcone młode a niektóre ryby mogą stać się bezpłodne. Środek należy używać ostrożnie i zgodnie z dołączoną do preparatów instrukcją. Mimo skutków ubocznych zieleń melachitowa to najskuteczniejsze lekarstwo przeciwko kulorzęskowi. Zieleń dość szybko wchłaniają obecne w akwarium rośliny, dlatego też w przypadku ich dużej ilości zaleca się podanie powtórnej dawki po 3-5 dniach od rozpoczęcia leczenia. W celu przyspieszenia rozwoju pierwotniaków warto podnieść temperaturę do 27°C.

Kuracje kontynuuje się przez 3 dni od ustąpienia objawów. Następnie należy podmienić dużą ilość wody (50%) i włożyć do filtra węgiel aktywny. W trakcie leczenia obsadę należy bacznie obserwować i w razie dziwnych zachowań przerwać, zrobić podmianę i spróbować innego sposobu. Zieleń melachitowa może być stosowana praktycznie u wszystkich gatunków ryb, ostrożność wskazana jedynie u zbrojników (szczególnie tych z odłowu) gdzie stosuje się połowę dawki.

Błękit metylowy jest zdecydowanie bezpieczniejszy dla ryb i nie powoduje tylu skutków ubocznych, nie jest także wchłaniany przez rośliny. Niestety ale nie jest bez wad i wybija pożyteczne bakterie w filtrach, zaburzając tym samym cykl azotowy w zbiorniku. Błękit stosuje się podobnie do zieleni, z tym wyjątkiem, że koniecznie po zakończonym leczeniu musimy uzupełnić florę bakteryjną. Preparaty na bazie błękitu metylowego można stosować u większości ryb. Ostrożność wskazana u sumów, zbrojników oraz kąsaczowatych.

Zalety

  • Skuteczność
  • Ryby i rośliny przebywają w bezpiecznej dla nich temperaturze

Wady

  • Koszt
  • Wymaga precyzji w dawkowaniu
  • Niszczy pożyteczne bakterie
  • Wymaga ostrożności stosowania u ryb pozbawionych łusek np. zbrojników

Niektóre preparaty dostępne w sklepach

  • SERA Protazol
  • SERA Costapur
  • Tropical Ichtio
  • Zoolek Green, Zoolek Blue
  • FMC, CMF (mieszanki o szerokim spektrum działania)

Choroba ryb akwariowych Ospa rybia – Ichtioftirioza - Ich - Zapobieganie

  • uważne zakupy  – ryby bez widocznych objawów choroby
  • unikanie zakupów ze sklepów, w których w akwariach widzimy martwe lub podejrzanie zachowujące się ryby
  • umieszczanie zakupionych okazów w akwarium przejściowym – kwarantanna
  • nie kupowanie roślin ze zbiorników w których pływają ryby
  • ostrożny i szybki transport zakupionych ryb, w przypadku niskich temperatur dodatkowa ochrona przed wychłodzeniem
  • zapewnienie stabilnych parametrów wody w akwarium – gwałtowne zmiany pH, temperatury czy azotanów bywają bardzo stresujące dla mieszkańców i zwiększają ryzyko wystąpienia choroby
  • zapewnienie zróżnicowanej diety i odkażanie żywego pokarmu, szczególnie pochodzącego z naturalnych zbiorników
  • separacja ryb z objawami choroby
  • zapewnienie dobrej jakości wody – dobra filtracja biologiczna i regularne podmiany
Ostatnio zmodyfikowano: 26 grudnia 2018 r.
Literówka? Błąd merytoryczny/stylistyczny?
Zaznacz i naciśnij klawisze Ctrl + Enter!

Galeria

Podsumowanie

  • Nazwa chorobby ryb akwariowych: Ich
    • Synonim choroby ryb akwariowych: White spot disease
    • Typ: Zakaźna
    • Wywoływana przez: Ichthyophthirius multifiliis - Pierwotniaki

Miałeś tą chorobę w akwarium?

Podziel się swoimi doświadczeniami!

Dodaj komentarz

zanim napiszesz, proszę zapoznaj się z regulaminem

* pole wymagane, adresów mailowych nigdzie nie udostępniamy i nie wysyłamy żadnych treści reklamowych.

Komentarzy: 103

  1. Kuba

    Czy dwie biale kropki na ogonie molinezji white molly to cos czym powinienem sie martwic ? Jestem w 10 dniu kuracji ICHTIO i nje znikaja

    Odpowiedz
  2. Hann

    Pomocy! tydzien mnie nie było a w akwarium pojawiła się ospa a woda torfowa (daje preparat) 🙁 60% wody już podmienione, ale wie ktoś czy mogę dodać błękit? (jest pod ręka) bo pewnie torfu zostało..
    i jeszcze neonkom temp podwyższona do 27 i boje się wyżej.. do jakiej mogą?

    Odpowiedz
  3. Adrian

    Witam. Mam w akwarium ospę wszystkie parametry wody są prawidłowe napowietrzanie też rośliny rosną. Stadium osoby jest już zapewne zawansowane bo większa połowa obsady paldla kupiłem ihto i mam 30 stopni z 17 obsady została mi żaba glonojad 5 gupików i 1 bystrzyk i chyba jest gdzieś Helenka co zrobić mogę jeszcze. Czy pada wszystkie ryby i będę musiał wyrzucić rośliny umyć filtr aktywny wymienić na nowe kamienie i wyczyścić kamienie w akwarium i ozdoby i kupić nowe rośliny.

    Odpowiedz
  4. Teresa

    Jestem początkującą „akwarystką”. Niedawno zakupiłam 2 prześliczne welonki. Przygotowałam wcześniej akwarium. Przefiltrowałam wodę. Sprowadziłam rybki. Przez tydzień było wszystko ok. Pływały, pobierały pokarm, wymieniłam im wodę. Potygodniu jedna z welonek wyskoczyła w nocy z akwarium i nie przeżyła. Na ciele drugiej zauważyłam białe kropki i szybko pobiegłam do sklepu po lek. Wymieniłam całą wodę i dodałam zoolek. Niestety rybka przestała jeść, miała problemy z oddychaniem, a rano znalazłam ją martwą. Co zrobiłam nie tak, że tak nagle straciłam obie rybki???

    Odpowiedzi: 1
    Odpowiedz
    1. Glonojad

      Akwarium dla welonów powinno być przykryte, ponieważ mogą właśnie wyskakiwać z wody. Co do drugiej rybki, nie powinno się podmieniać całej wody. Możliwe że wlałaś też za dużo preparatu.

  5. Dominik

    Mam 2 molinezje balonowe, maja duzo bialych kropek na ciele jak je wyleczyc?

    Odpowiedzi: 1
    Odpowiedz
    1. Glonojad

      Podwyższ temperaturę o ok. 2 stopnie. Zakup preparat na rybią ospę, np. Ichtio. U mnie ryby były zdrowe po 1,5 tygodnia. Na buteleczce będzie napisane jak dawkować. To zadziała w początkowym stadium choroby.

  6. Lena

    Moja rybka welonki ma takie kropki i czy podawać sól i czy to wzniecane powiększamy stopniowo temperaturę🙂

    Odpowiedzi: 1
    Odpowiedz
    1. Leon

      Welon to ryba zimnolubna. Podniesienie temp wody w zbiorniku do takich wartości jak zalecają doprowadzi do śmierci ryby. Na początek podmiana wody w akwariumie w ilości 50%. Jak najszybciej udać się do sklepu i zakupić preparat Tropical Ichtio. Kosztuje w granicy 6-8 zł a jest moim zdaniem bardzo skuteczny. Postępować według zaleceń producenta prócz zalecenia zwiększenia temperatury. Poszukaj na necie jak ludzie leczyli swoje welonki na pewno coś znajdziesz. U mnie leczenie ospy trwało 14 dni. Temperatura 27 stopni i podawane ichtio i napowietrzanie. Choroba zwalczona prawie bez strat w obsadzie.

  7. Kamcio

    Co mam zrobić u moich 3 welonek jest ospa i są podrażnione wyjołem sztuczne rośliny żeby sobie krzywdy niezrobiły i niewiem co mam zrobić bo nielubią dużej tęperatury a rybki się źle czują

    Odpowiedzi: 2
    Odpowiedz
    1. MarceliAkwa

      Jeżeli to wczesny etap choroby, kup może jakiś preparat.
      A co do sztucznych roślinek, lepiej kup jakieś żabienice, anubiasy, moczarki, rogatki, zwartki czy mikrozoria (prawdziwe rośliny)!
      Absolutnie nie podgrzewaj wody, welony są zimnolubne (16-24 stopnie).
      Możesz nawet kupić chłodzarkę akwarystyczną i dodać inne zimnolubne, wytrzymałe ryby typu kardynałki czy danio.
      A jakie ryby są w tym akwa?

    2. Leon

      Broń boże zwiększać temperaturę. Welon to ryba zimnolubna. Na chwile obecną zrób podmianę wody w ilości 50% i zakup preparat Tropical Ichtio. Bardzo tani i super skuteczny lek. U mnie ospę zwalczył w 2 tyg przy prawie zerowych stratach w obsadzie. Nie wiem czy leczenie nie powinno być dłuższe gdyż wirus przy niskiej temperaturze rozwija się kilka dni. Po ewentualnym udanym leczeniu koniecznie kup prawdziwe rośliny!!! Bez roślin nie ma równowagi biologicznej w akwariumie.

  8. Szymon

    Proszę o pomoc. Nie wiem dlaczego moje ryby mają ciągle ospę. Ostatni raz miały na początku roku I teraz znowu mają. Z góry dziękuję za pomoc. 😟

    Odpowiedzi: 1
    Odpowiedz
    1. Stewart Akwarysta

      Jeśli do akwarium nie były dodawane nowe ryby lub rośliny, ospa może wystąpić z powodu złych warunków. Czy mierzy Pan Ph, azotany? Z tego co wiem, orzęski występują raczej w każdym akwarium, a choroba może się rozwinąć bez dodawania nowych mieszkańców.

  9. Olaf

    Moja ryba ma jedną białą kropkę na ciele, czy może to być ospa?

    Odpowiedzi: 3
    Odpowiedz
    1. Olaf

      Teraz ma już 4, podniosłem temperaturę do 30 stopni miejmy nadzieje że pomoże

    2. MarceliAkwa

      Co to za ryba?
      Radzę Ci przenieść ją do innego akwarium, podnieść temperaturę do ok. 33 stopni.
      Jeżeli nie ustanie, szybko użyj jakiegoś preparatu.
      Mam nadzieję, że ryba wyzdrowieje.

    3. Olaf

      Hokejówka Amazońska, temperatura podniesiona do 31 więcej niestety nie dam rady

  10. Henio

    Czy podnoszenie temperatury podczas leczenia jest konieczne? Posiadam baniak bez grzałki i zastanawiam się czy kupować na czas kuracji.

    Odpowiedz
  11. CzareX

    Moje Pielęgnice Ramirezy mają właśnie ospie. Na początku myślałem że to u nich normalne bo jestem początkowym akwarystą. Dzisiaj jednak ktoś mi powiedział że to ospa. Takiego dostałem szoku…😑

    Odpowiedz
  12. Natalia

    Co mam zrobić w akwarium mam bystrzyki skalary danio i gubiki zauważyłam że tylko u 3 bystrzyki pojawiły się białe kropki dwóm gdzieniegdzie a jeden jest cały wysypany temperaturę mają stabilna

    Odpowiedzi: 1
    Odpowiedz
    1. Sky[Kiedyś Michał]

      Ospa, podnieść temperaturę i jeśli się już tej ospy pozbędziesz oddaj danio albo skalary dla ich dobra 🙂 na ospę jest kilka sposobów
      1. Podniesienie temperatury do 30-32 stopni