Corydoras panda (Nijssen & Isbrücker, 1971)

Kirysek Panda - Corydoras Panda - ryba akwariowa
  • Rozmiar: 5 cm
  • Akwarium: 40 l
  • Wymagane pH: 6.0 - 7.5 pH
  • Wymagana temperatura: 22 - 25°C
  • Biotop: Ameryka Płd.

Kiryski panda - ryby akwariowe

Kirysek panda, Kirysek pandowaty (Corydoras panda) – nieduża, denna, słodkowodna ryba akwariowa z rodziny kiryskowatych, ubarwieniem przypomina pandę. Do akwarystyki wprowadzona w 1971 roku. Dzikie okazy są obecnie trudne do zdobycia, praktycznie wszystkie będące w handlu ryby pochodzą z farm hodowlanych.

Kirysek panda - Corydoras panda - Występowanie

Ameryka południowa. Pochodzi z górnych części Amazonki w Peru. Zamieszkuje zarówno wody białe jak i czarne, dopływy rzek, strumienie, często płynące po piaszczystym podłożu. Wiele z nich zasilanych jest wodą z tamtejszych gór Andyjskich, podczas roztopów. W tych okresach przepływ wód wzrasta, a ich temperatura spada do ok. 19°C.

Kirysek panda - Corydoras panda - Charakterystyka i usposobienie

Dorosłe samice osiągają do 5.5 cm długości. Ciało beczułkowate, koloru białego do różowawo-pomarańczowego. W pewnych warunkach oświetleniowych, na bokach i płetwie skrzelowej widoczna jest słaba opalizująca zieleń. Płetwy kolorem zbliżone do ciała, przeźroczyste lub półprzeźroczyste. Płetwę grzbietową, prawie w całości, pokrywa czarna, wyraźna plama. U nasady ogona znajduje się szeroki czarny pas, obejmujący część grzbietową i brzuch. Płetwa tłuszczowa, czasami zabarwiona na czarno, posiada niewielki kolec. Na głowie widoczna czarna „maska” przechodząca przez oczy i kończąca się przed powierzchnią brzuszną. U młodych osobników ubarwienie jest bardziej kontrastowe. Płetwy piersiowe umieszczone tuż za pokrywami skrzelowymi i zwykle gdy ryba jest w spoczynku są rozłożone pionowo, niczym skrzydła samolotu. Płetwy brzuszne znajdują się nieco za płetwami piersiowymi. Pierwszy promień płetwy grzbietowej umiejscowiony jest mniej więcej w najwyższym punkcie ciała. Płetwa odbytowa położona daleko w części ogonowej, mniej więcej z początkiem czarnej pręgi.

Otwór gębowy w położeniu dolnym, przy którym widoczne są trzy pary wąsików. Nie posiadają łusek, ich ciało pokrywają dwa rzędy płytek kostnych. Pierwsze promienie płetw piersiowych i grzbietowej są twarde i ostre, dlatego też należy zachować szczególną ostrożność przy ich odławianiu, gdyż mogą łatwo zaplątać się w siatkę lub boleśnie ukłuć.

Tak jak inne Corydoras wyposażone są w dodatkowy narząd oddechowy, specjalnie przystosowane, zmodyfikowane jelito. Dzięki niemu mogą pobierać powietrze atmosferyczne znad tafli wody. W akwariach często gwałtownie podpływają do powierzchni, aby nabrać powietrza, co jest zupełnie naturalnym zachowaniem.

Płeć młodych ryb trudna do rozróżnienia. Samice są bardziej krępe i szersze patrząc z góry, w porównaniu do mniejszych i smuklejszych samców. Dorosłe samice są wyraźnie większe.

Stadne, pokojowo usposobione, delikatniejsze od innych kirysków, wymagają starannego nadzorowania jakości wody. W akwarium zaleca się trzymanie min. 6 osobników, preferowane 10 i więcej. Trzymane w większej ilości są śmielsze, wykazują większą aktywność i prezentują ciekawsze zachowania. W odpowiednich warunkach dożywają niekiedy 15 lat!

Kirysek panda - Corydoras panda - Odżywianie i karmienie

Wszystkożerne, ale głównie żywią się pokarmami pochodzenia zwierzęcego. Zwykle są polecane przez akwarystów jako ekipa sprzątająca, jednak trzeba przy tym pamiętać, że nie mogą jedynie odżywiać się pozostałościami, które spadną (lub nie) na dno. Koniecznie trzeba mieć pewność, że otrzymują również swój pokarm. Szczególnie chętnie zjadają żywy i mrożony np. Dafnie, Artemie, Rurecznik czy Ochotkę, ale nie pogardzą też suchym (opadającym na dno).

Kirysek panda - Corydoras panda - Akwarium

Pandy najlepiej się będą czuły w min. 40 litrowym akwarium (45x30x30 cm), urządzonym na wzór biotopu Amazonki, z piaszczystym podłożem i dekoracją z korzeni lub suchych powykręcanych gałęzi. Wrażenie naturalnego wyglądu dopełni garść wrzuconych suchych liści np. Dębu, Buku czy Ketapangu. Rośliny podwodne rzadko występują w ich naturalnym środowisku. Drewno i liście powinny z czasem zabarwić wodę na kolor słabej herbaty. Stare liście należy co kilka tygodni usuwać, wymieniając na nowe, aby nie gniły i nie zanieczyszczały wody. Do filtra można dodać woreczek wypełniony torfem, który pomoże w uzyskaniu efektu „czarnej wody”. Oświetlenie powinno być raczej słabe.

Preferując inne podejście, dobrze będą się też czuły w akwarium z dużą ilością roślin. Bez względu na wystrój należy dbać o jakość wody i dna, ponieważ ryby te są bardziej wrażliwe od innych kirysków na zanieczyszczenia. Podłoże powinno być regularnie oczyszczane (odmulane), gdyż na zbyt mocno zanieczyszczonym, mogą utracić swoje wąsiki (np. przez zakażenie bakteryjne). Unikać również należy żwirku z ostrymi krawędziami.

Kirysek panda - Corydoras panda - Rozmnażanie

Rozmnażanie podobne jak u innych kirysków. Zbiornik tarliskowy powinien mieć ok. 45 cm długości. Na dno można wysypać piasek, ale nie jest to niezbędne. Do filtracji wystarczy niewielki filtr gąbkowy. Do rozrodu to optymalnymi parametrami wydają się być – 6.5 pH i temperatura ok. 24°C. Pomocne w uzyskaniu niższego pH może być użycie wody z filtra RO lub/i torfu. W zbiorniku przydadzą się też kępy drobnolistnych roślin np. mchu java moss.

Kiryski zaleca się rozmnażać w przewadze samców, 2-3 na każdą samiczkę. Wydaje się, że tarło w przypadku pand głównie stymuluje nagła zmiana dostępności pokarmów i napływ świeżej, dobrze natlenionej wody. Dlatego, też przed planowanym tarłem należy częściej podawać im żywe i mrożone pokarmy. Kiedy samice będą wyraźnie grubsze (pełne jaj) trzeba zrobić dużą podmianę (ok. 50%) świeżej, czystej wody, a także zwiększyć napowietrzanie i przepływ. Proces powtarzamy co kilka dni, do czasu wystąpienia tarła.

Trzeba tutaj jednak zaznaczyć, że wiele gatunków ryb rozmnaża się sezonowo. Jeżeli np. kiryski nie będą chciały wytrzeć się latem, spróbujmy zimą. Ponadto wskazana jest cierpliwość, bo niektóre gatunki późno osiągają dojrzałość płciową. Warto też próbować różnego podejścia tj. podmian o różnych porach dnia, zmian napowietrzania czy temperatury.

Zaloty inicjują samce, ganiając samiczkę po całym akwarium. Po kilku dniach role się odwracają i krótko po tym dochodzi do tarła, w typowej dla kirysków pozycji T. Zwykle jeden wygrany, z pośród adoratorów, zaczyna stymulować samice swoimi wąsikami, przeważnie zaczynając od pieszczot części ogonowej, a następnie głowy. Jeśli samica jest podatna, samiec ustawia się przed nią tak, że jej pyszczek znajduje się w pobliżu jego płetw piersiowych. Samiec zaciska wąsiki samiczki między swoimi płetwami piersiowymi a ciałem, co z kolei prowokuje samicę do nacisku na ciało samca. Pobudzony w ten sposób samiec uwalnia mlecz. Z obserwacji wynika, że samica pobiera mlecz do swojego pyszczka i przepuszczając przez skrzela, kieruje na swoje płetwy piersiowe. W tym samym czasie uwalnia jajeczko (czasem dwa) do utworzonej wcześniej kieszonki z płetw piersiowych i dochodzi do zapłodnienia.

Tarło C. panda w porównaniu do większości innych kirysków wydaje się być bardziej widowiskowe, gdyż pozycję T często przyjmują w toni wodnej, w pewnej odległości od podłoża, zamiast bezpośrenio na nim.

Po zapłodnieniu samica odpływa i składa ikrę w wybranym miejscu np. na płaskim kamieniu, szybie akwarium lub pośród drobnolistnych roślin. Sytuacja powtarza się wiele razy i w sumie może trwać 4-5 godzin. Podczas całego cyklu dorosła samica Pandy jest w stanie złożyć ok. 15-25 jaj, więc znacznie mniej od większości innych gatunków Corydoras.

Po tarle dorosłe należy odłowić lub przenieść ikrę do osobnego akwarium. Jaja łatwo pleśnieją, trzeba bacznie obserwować i usuwać każde zepsute ziarenko. Można również do wody dodać kilka kropli błękitu metylowego.

Wylęg, w zależności od temperatury, występuje po 3-5 dniach. Początkowo larwy konsumują pokarm ze swoich woreczków żółtkowych. Po tym okresie można zacząć podawać im najmniejsze pokarmy np. larwy solowca, nicienie mikro.

Narybek do prawidłowego rozwoju wymaga czystej, natlenionej wody i wydaje się mniej podatny na choroby, gdy jest chowany na cienkiej warstwie piasku.

Ostatnio zmodyfikowano: 30 stycznia 2019 r.
Literówka? Błąd merytoryczny/stylistyczny?
Zaznacz i naciśnij klawisze Ctrl + Enter!

Video

Galeria

Podsumowanie

  • Akwarium:
    • średnie
    • min-pojemność: 40 l
    • min-długość: 45 cm
  • Orientacyjna cena: 6 - 10 zł
  • Dostępność: powszechna
  • Stopień zagrożenia wyginięciem (IUCN): NT - bliskie zagrożenia

Masz ten gatunek w akwarium?

Podziel się swoimi doświadczeniami!

Dodaj komentarz

zanim napiszesz, proszę zapoznaj się z regulaminem

* pole wymagane, adresów mailowych nigdzie nie udostępniamy i nie wysyłamy żadnych treści reklamowych.

Komentarzy: 117

  1. Mati

    Czy jak połącze ramirezki 2 z 4 neonkami to będzie dobrze?

    Odpowiedzi: 1
    Odpowiedz
    1. Agnieszka

      @Mati za mało nenków , minimum 8-10

  2. Jan

    Dzień dobry, czy kiryski dobrze będą się czuły w akwarium, które jest w większości na podłożu aktywnym? Jest posadzona trawa która się dopiero rozrasta, jest ścieżka z piasku, sporo kamieni i roślin i wielki korzeń. Akwarium ma 100 litrów. Czy będzie im w takim akwarium dobrze?

    Odpowiedz
  3. MałMar

    Czy mogę kupić kiryski, jeśli mam na dnie akwarium lawę wulkaniczną (drobną)?

    Odpowiedzi: 2
    Odpowiedz
    1. Tomasz

      Witam , podłoże dla kirysków absolutnie nie może posiadać jakichkolwiek ostrych krawędzi, nie może być też zbyt twarde, bo to uniemożliwi kiryskom jego przekopywanie. W rachubę wchodzi jedynie piasek i drobny żwirek z okrągłymi ziarenkami. Pozdrawiam

    2. MałMar

      Szkoda. Dzięki za info.

  4. eueueueue

    Czy trzymanie 6 kirysków z krewetkami neocaridina i gupikami endlera w 60l ma sens?

    Odpowiedz
  5. Cieslachaosu

    Czy kiryski można mieszać? Czy grupa np 15 kiryskow złożona z różnych odmian barwnych np panda, pstry, spiżowy, albinos stworzy zgrana ekipę i będzie się dobrze razem czuć w takim stadku?

    Odpowiedzi: 3
    Odpowiedz
    1. Sky

      Lepiej im jest jak jest jeden gatunek.

    2. Katarzyna

      Dla kiryskow ważny jest kształt rybki nie kolor więc mieszanki się sprawdza.

    3. Dora

      Pani Katarzyno to są zupełnie inne gatunki i kształt nie ma nic do rzeczy. Kiryski lubią towarzystwo innych kirysków ale dobrze wiedzą że to nie to. To tak jakby Pani nie robiło różnicy czy przebywa w towarzystwie ludzi czy np. orangutanów czy szympansów – przecież ten sam kształt.

  6. OtosekPl

    Witam, planuję obsadę do akwa 35l, 41x25x35
    X5 Kirysek panda
    X2 gupik
    X1 ślimak zebra
    Temperatura około 23,24 stopnie.
    Jeśli obsada jest nieodpowiednia, proszę o inne sugestie
    Pozdrawiam

    Odpowiedzi: 1
    Odpowiedz
    1. Sky[Kiedyś Michał]

      Jeżeli chciałbyś 2 Samce/Samice gupika to nie ma sprawy, jeżeli chciałbyś parkę to bym już proponował drobniczkę jednodniówkę bo są spokojniejsze i nie są aż tak płodne jak gupiki.

  7. Tomasz

    Witam,
    planuję w najbliższym czasie kupić swoje pierwsze akwarium. Chciałbym zrobić biotop Amazonki z rodzaju blackwater. Mam pytanie, czy w 112 litrach mogę mieć trzy grupki kirysków (np. pandy, albinosy i Sterby) po jakieś 4 sztuki, jednego zbrojnika pospolitego, kilka pstrążenic marmurkowych i np. drewniaka?
    A i jeszcze chciałbym spytać jaka będzie optymalna temperatura dla tych wszystkich gatunków?

    Odpowiedzi: 2
    Odpowiedz
    1. Sky[KiedyśMichał]

      Możesz mieć takie trzy grupy kirysków ale licz się z tym że będą pływać razem oraz na dnie będzie ciasno. Temperatura niech będzie około 25 stopni i powinno być dobrze.

    2. Tomasz

      Bardzo dziękuję Sky

  8. Wiki

    Witam,
    Czy mogę trzymać np 2x kirysy pandy i 3 czarne kirysy czy jednak lepiej trzymać 5 jednego gatunku?

    Odpowiedzi: 1
    Odpowiedz
    1. 7531

      lepiej jest trzymać 5 jednego gatunku ponieważ dzielą się kolorystycznie np. jak kupisz 2 panda i 3 albino to albino będzie pływać same ze sobą a panda same ze sobą (chyba że jest ci to obojętne że będziesz miała dwie grupki ale z moje doświadczenia mogę powiedzieć że nie wygląda to dobrze)

  9. Kirysek

    Ja trzymam 4 pandy 27l i czują się dobrze. Mają piaszczyste podłoże.

    Odpowiedz
  10. Kirysek Panda

    Witam, mam 5 kirysków panda w zbiorniku 54l są bardzo radosne i miłe dla oka . Pozdrawiam

    Odpowiedz
  11. Paweł

    Mam kilka kirysków pand – mają już 14 lat i oczywiście są najstarszymi mieszkancami akwarium. Wszyscy je bardzo lubimy. Nie są wymagające, szczególnie aktywne wieczorem. Spokojne i wręcz przyjazne. Uwielbiają kryjówki, np. skorupy orzecha kokosowego

    Odpowiedz
  12. Rafał

    Czy 2 kiryski panda można trzymać w akwarium 30l.

    Odpowiedzi: 1
    Odpowiedz
    1. lhjg

      Akwarium trochę małe jak na kiryski panda , pozatym kiryski rzaczej w grupie . Do takiego akwariuym raczej pigmeje lub malutki, albo sierpoplamy

  13. Karol

    Trzymał ktoś może kiryski panda na warszawskiej kranówce (ph 7.4, GH 15, KH 10)? Zastanawiam się jak znoszą twardszą wodę. Wiem, że to popularne rybki, w Polsce woda jest głównie twarda, a przypuszczam, że większość akwarystów stosuje kranówę bez RO itp.

    Odpowiedzi: 5
    Odpowiedz
    1. Dawid

      Ja trzymałem kiryski panda żyją już 2 lata

    2. Janek

      A ja mam 2 pielęgniczki ramireza w 25l kilka miesięcy i mają się dobrze

    3. Sky[Kiedyś Michał]

      Janku po 1. Po co piszesz o Ramirezkach pod artykułem o kiryskach panda
      2. Nie mają się dobrze, zapewniam 🙂

    4. Karol

      Dziękuje za odpowiedzi. Reaktywuje hobby po wielu latach i te kiryski bardzo mi się podobają, w sumie pigmejki też, więc pewnie wezmę któreś z nich jako obsadę przydenną.

    5. Dawid

      Na spokojnie trzymałem nic im się nie działo 😉

  14. Floxandy

    Czeeeść, mam w akwarium kilka Kirysków, chciałbym się spytać czy mogę dać im parzonego ogórka…?

    Odpowiedzi: 5
    Odpowiedz
    1. Sky[Kiedyś Michał]

      ogórka nie polecam, raczej marchew czy cukinia

    2. Floxandy

      A dlaczego nie ogórek… Z ciekawości pytam… :3

    3. Sky[Kiedyś Michał]

      Zawsze moje ryby po ogórkach miały problemy, najczęściej kończyło się dobrze ale nie raz po prostu padały po zjedzeniu ogórka

    4. Bartusiek

      i jeszcze nasionka wypadają i walają się po akwarium

    5. Łucja

      Mam 9 kirysków w 54l, planuję też gupiki- raczej samce, żeby nie rozmnażały się. Ile ich mogę mieć?

  15. Floxandy

    Cześć mam obecnie w akwarium 2 Glonojady, 1 Bocję, 4 mieczyki oraz 21 Molinezje (Od razu dodam że nie ma tłoku czy czegoś takiego, tylko kiedy ryby śpią wszystkie są w jednym miejscu, molinezje same mi się rozmnożyły, miałem pozwolić umrzeć małym rybką ? Więc każdą jaką widziałem odławiałem… więc dlatego ich tyle…)… Akwarium ma 60L…
    Teraz pytanie do was, mógłbym kupić do akwarium małą grupę Kirysków ?
    Jeśli tak, to od razu podajcie jakiś rodzaj który polecacie, oraz liczbę sztuk rybek… :3

    Odpowiedzi: 9
    Odpowiedz
    1. Sky[Kiedyś Michał]

      Najpierw wymienić obsadę bo „glonojady” zapewne zbrojniki są jedynymi rybami z tych które masz które mogą być w 60l chyba że to „glonojady” lamparcie to wszystko do wymiany

    2. Floxandy

      Wszędzie pisze ze że molinezje i w ogóle nie mogą być w tym akwarium, według mnie to wielka nie prawda, ryba ta ma bardzo dużo miejsca do pływania i w ogóle, wiem bo mam je już ponad 2 lata i żyje im się spoko, miejsca mają dużo…. Bocje mam tylko dlatego że kiedyś miałem problem z ślimakami a ona jest najlepsza na nie, i dlatego ja mam, co moze teraz mam ją wyrzucić czy coś??? Jest to dość stara ryba, też jej się dobrze żyje…. Więc według mnie obsada jest git, mam tą obsadę 2 lata i wszystko jest dobrze, molinezje, nie są tak dużo jak wszędzie pisze są dość małe, tym bardziej samce, wszystkie molinezje mam z własnego chowu…. Więc teraz nawiązując do pytania, mogę kupić grupkę kiryskow czy nie? Nie wszystko co jest w internecie to prawda, na niektórych stronach pisze ze molinezje są za duże, a na niektórych za takie akwarium jest ok… Więc prosił bym cie tylko o odpowiec, czy mogę kupić kiryski, i jak tak to jaki rodzaj i ile….

    3. Sky[Kiedyś Michał]

      Przepraszam a czytasz im że wiesz że jest im dobrze? KURNA ona nie ma miejsca na pływanie, nie chodzi o to że ma gdzie pływać tylko akwarium jest za krótkie, ona jest tzw. Torpedą czyli musi mieć bardzo dużo miejsca do pływania, to samo z bocją NIE MA MIEJSCA ABY UROSNĄĆ, PISZESZ ŻE MOLINEZJE SĄ MNIEJSZE NIŻ PISZĄ? CZEMU KURNA BO SKARŁOWACIAŁY! MOŻESZ KUPIĆ KIRYSKI GDY POZBĘDZIESZ SIĘ TEJ ZUPY I DOBIERZESZ ODPOWIEDNIĄ OBSADĘ POD TEN LITRAŻ

    4. Floxandy

      Chodziło mi o to że molinezje są normalne tylko nie mają tych 10 cm co wszędzie piszę, z tego co obserwuje je, jak pływają to mają jak się rozpędzić…. Bocje mam tylko dlatego że kiedyś ją kupiłem by się pozbyć ślimaków, nie wyrzucę jej teraz, niech sobie żyje… Więcej już nie planowałem jej kupać…. Mam może 2 większe molinezje, reszta to są dość małe rybki, tym bardziej samce, one są bardzo malutke… Dziękuje ci za to wszystko, nie musisz się tak denerwować… Jeszcze tylko jedno pytanie do ciebie.. Jaki rodzaj Kirysków polecasz…, Kiedyś planuje kupić większe akwarium, ale to za jakiś czas… Przepraszam że psuję ci nerwy ale tak jakoś wyszło…

    5. Sky[Kiedyś Michał]

      Ten caps to się sam włączył, nerwów mi nie psujesz 😛 ja tylko mówię że w przyszłości te ryby będą miały problemy z różnymi rzeczami, jak zmienisz akwarium to świetnie, ja ci z kirysków nie mam co polecać bo jest ich bardzo dużo, chodź moje ulubione to wielkopłetwe, julii i Sterbe 🙂

    6. Floxandy

      Dziękuje za te wszystkie rady, a tak tylko spytam jeszcze o jakich problemach mówisz ?, większość ryb ma już ponad rok i jak na razie nic dziwnego nie zaobserwowałem… I jeszcze jedno, ile sztuk kirysków polecasz… :3

    7. Sky[Kiedyś Michał]

      Najlepiej tych kirysków 6+ a problemy to np. Karłowacenie przez co nie mogą urosnąć do właściwych rozmiarów

    8. Bogda

      Polecam kirysek malutki rośnie 2,5 cm to z pięć sztuk można dokupić

    9. Grzegorz

      Witam. Dokup kilka kirysków i wymień akwarium na min 240l przy tyłu rybach.Albo pozbądź się bocji i połowy ryb. Spróbuj sam pomieszkać w pokoju 2x2m zobaczymy czy będziesz miał miejsce się rozpędzić.
      😀

  16. D.K

    Będę posiadał akwarium o pojemności 112 litr lub więcej i planuje kupić tam kiryski panda z artykułu dowiedziałem się.że wszystkie kiryski najlepiej się czują się w grupach 6+ sztuk ale czy jak ,,wsadzę” do akwarium po 2 kiryski z gatunków spiżowy pstry albinos i panda to będą się dobrze czuć

    Odpowiedzi: 1
    Odpowiedz
    1. Bogda

      U mnie są po 2 i razem tworzą bardzo zgodna grupę

  17. Tomasz

    Mam akwarium 25l i chcę wiedzieć czy będzie im tam dobrze poza tym czy kirys panda morze się żywić glonami lub roślinami?

    Odpowiedzi: 1
    Odpowiedz
    1. Anka

      Minimum 40 l. Kup sobie mniejsze kiryski do swojego 25l. Masz do wyboru np. habrosusy lub pigmeje. Też fajne.

  18. Szymon

    Czy Pandy będą czuły się dobrze w grupie mniejszej niż sześć osobników ( mam tylko parkę), w akwarium towarzyskim wraz z parką Ramirezek? ?

    Odpowiedzi: 2
    Odpowiedz
    1. Łukasz Akwarysta

      Dokup chociaż 3 sztuki

    2. Jan

      Ja miałem parke i bezproblemu sie rozmnażały

  19. Szymon

    Hej, moje Pandy utraciły prawie zupełnie czarną plamkę z płetw grzbietowych. Ich płetwy grzbietowe są jasne, półprzezroczyte i wyglądem nie odbiegają od pozostałych płetw. Czy ktoś z Was miał podobny problem i wie, co jest tego przyczyną?

    Odpowiedzi: 1
    Odpowiedz
    1. Agnieszka

      Z wiekiem płetwa grzbietowa robi się mniej wyraźna kolorystycznie. Barwa czarna „schodzi coraz niżej”. To nic dziwnego 🙂 Martwiłabym się na Twoim miejscu tylko w przypadku, jeśli inne czarne plamy (np. na pyszczku) zaczynają jaśnieć, to oznaka stresu.