Zbrojnik pospolity – glonojad

Zbrojniki - ryby akwariowe

Zbrojnik pospolity (Ancistrus sp.) – jedna z najbardziej znanych ryb w akwarystyce słodkowodnej. Ogólnie dostępna forma. W literaturze często mylnie nazywana zbrojnikiem niebieskim. W sklepach spotykana jako zbrojnik lub glonojad. Pod tymi nazwami najczęściej ukrywa się mieszaniec rodzaju Ancistrus, któremu prawdopodobnie najbliżej do gatunku Ancistrus cirrhosus. Kupując glonojada z niesprawdzonego źródła, bez dokładnej nazwy gatunku, nigdy nie możemy być pewni jego pochodzenia i tego jak duży urośnie. Co więcej pod nazwami zbrojnik lub glonojad możemy trafić na olbrzyma z rodzaju Pterygoplichthys (np. Zbrojnik lamparci) czy Hypostomus (np. Plecostomus). Ze względu na łatwe rozmnażanie i możliwość krzyżowania licznych gatunków, identyfikacja zbrojników nie należy do prostych.

Zbrojnik pospolity – glonojad - Ancistrus sp. - Występowanie

Ameryka Południowa. Zbrojniki z rodzaju Ancistrus zamieszkują rwące oraz stojące wody dorzecza Amazonki. W porze deszczowej spotykane są również na zalanych terenach leśnych. Osobniki powszechnie obecne w handlu w większości pochodzą od hodowców lub z farm hodowlanych.

Zbrojnik pospolity – glonojad - Ancistrus sp. - Charakterystyka i usposobienie

różnice płci zbrojników – samiec, samica

Przeciętnie dorastają do 13 cm długości. Ubarwienie ciała różnorodne, zależne od genów, od jasnobrunatnej do niemal czarnej barwy z licznymi, drobnymi, jaśniejszymi plamkami. Charakterystyczne dla większości zbrojników brzusznie spłaszczone ciało, z szeroką głową, wypukłym grzbietem i dwiema płetwami grzbietowymi. Szerokie, masywne płetwy piersiowe ułatwiają rybie poruszanie się po dnie. Otwór gębowy w dolnym położeniu, zakończony przyssawką, którą przyczepiają się do dekoracji i zeskrobują glony. Nie posiadają łusek, ich skóra pokryta jest nakładającymi się na siebie płytkami kostnymi, które tworzą pewnego rodzaju pancerz. Pierwsze promienie płetw (za wyjątkiem ogonowej) są ostre. Płetwy piersiowe i płaty skrzelowe pokryte kolcami, których używają do walki z innymi zbrojnikami. Płeć młodych ryb jest trudna do odróżnienia. W dobrych warunkach, samce mają wyraziste kolory, samice bardziej matowe (ryby zmieniają ubarwienie w zależności od warunków, więc nie należy się tym sugerować). Dojrzałość płciową osiągają mając ok. 5 cm długości i w tym czasie u samców na pysku pojawiają się długie, często rozwidlone, wyrostki, u samic są one krótkie i ledwo widoczne. Samce zazwyczaj większe.

Zbrojniki są łagodnie usposobionymi rybami, idealnie nadają się do akwarium towarzyskiego, a dzięki łatwej adaptacji do różnych warunków będą odpowiednie dla początkujących akwarystów. Najchętniej przebywają na dnie lub szybach akwarium. Dzień najczęściej spędzają schowane w swoich kryjówkach, aktywność wykazują głównie nocą, a także w porach karmienia. Nie są zagrożeniem dla innych ryb. Samce jednak są terytorialne wobec rywali swojego gatunku. Najlepiej trzymać je w parach lub haremie złożonym z jednego samca i 2 – 3 samic.

Zbrojnik pospolity – glonojad - Ancistrus sp. - Odżywianie i karmienie

Zbrojniki z natury są roślinożercami. W ich diecie powinny dominować produkty roślinne. Na co dzień można im podawać pokarmy suche z dodatkiem spiruliny w płatkach lub tabletkach opadających na dno, regularnie uzupełniane warzywami taki jak np. ogórek, siekana sałata, zielony groszek, szpinak, kabaczek, cukinia, melon, dynia, kalafior, brokuł itp. Raz na tydzień lub co dwa tygodnie warto również podać pokarm zwierzęcy np. mrożony wodzień, plankton, kryl lub żywą ochotkę.

Powszechna nazwa glonojad jest mocno przereklamowana, a glony chętniej jedzą w młodym wieku. Na starość przeważnie robią się leniwe i preferują inne pokarmy, w tym resztki pokarmu podawanego innym rybom. Na pewno nie ruszą najbardziej uciążliwych glonów nitkowatych czy pędzelkowatych.

Zbrojnik pospolity – glonojad - Ancistrus sp. - Akwarium

Dla pary zbrojników pospolitych odpowiednie będzie 60 cm długości akwarium. Wysokość ścian zbiornika nie jest tak ważna jak wielkość powierzchni dna, na której ryby będą żerować. W zbyt małych akwariach karłowacieją co prowadzi do deformacji narządów wewnętrznych, chorób i ostatecznie zgonu. Jako, że są gatunkiem prowadzącym nocny tryb życia, dobrym wyborem będzie ciemne żwirowe lub piaszczyste podłoże. Zbrojnikom należy zapewnić kryjówki w których będą się mogły chować i rozmnażać. Do tego celu można użyć korzeni bagiennych, łupin kokosowych, stosów kamieni lub sztucznych, ceramicznych doniczek lub specjalnych grot. Konieczne jest dodanie większych korzeni lub kawałka miękkiego drewna, które chętnie skrobią i pomaga im w trawieniu. Drewno będzie również doskonałym siedliskiem dla glonów. Delikatniejsze rośliny mogą nie przetrwać ich aktywnego zeskrobywania glonów.

Produkują znaczne ilości zanieczyszczeń, dlatego też wymagają wydajnej filtracji i dobrze natlenionej wody. Jako, że w dzień najczęściej są pochowane, intensywność oświetlenia nie jest istotna ale warto zacienić przynajmniej jeden obszar zbiornika. Preferują lekko kwaśną lub alkaiczną wodę (6.5 – 7.5 pH), nie są to jednak wartości krytyczne, ponieważ są rybami wytrzymałymi i łatwo adaptują się do nowych warunków. Najważniejsza jest stabilność tych parametrów. Mogą przebywać i rozmnażają się w temperaturze o dolnej granicy 18°C. Pomimo, że tolerują temperatury do 32°C to raczej nie będą zbyt szczęśliwie w wodzie powyżej 27°C, ze względu na to, że przy wyższych temperaturach tlenu w wodzie jest znacznie mniej.

Efekt czarnej wody i wydzielane przez drewno garbniki zachęcą je do tarła, ale jednocześnie ograniczą wzrost pożądanych glonów. Wiele lekarstw jest trujących dla tych bezłuskowych ryb. Uwagę należy również zachować przy ich odławianiu siatką, która może zaplątać się między kolcami. Najlepiej pozostawić je aż same z niej wypłyną. Jeśli sobie nie poradzą siatkę najlepiej odciąć.

Mogą być trzymane w towarzystwie wielu łagodnych a nawet średnio agresywnych gatunków ryb o podobnych wymaganiach środowiskowych.

Zbrojnik pospolity – glonojad - Ancistrus sp. - Rozmnażanie

Ikra zbrojnika

Jeżeli zapewnimy odpowiednie warunki w akwarium to rozmnażają się łatwo, dzięki czemu są ogólnie dostępne i tanie. Często do rozmnożenia dochodzi w zbiornikach ogólnych, bez wiedzy hodowcy. Najlepiej jednak jest je rozmnażać w oddzielnym akwarium tarliskowym, w haremie (1 samiec i 2 – 3 samice).

Najchętniej wycierają się w grotach skalnych. W sklepach dostępne są nawet specjalne ceramiczne tuby. Zamiennie można stosować niewielkie doniczki, łupiny kokosa lub rurki z pcv. Samica składa do 100 jaj, w formie kulistej bryłki. Ziarenka mają ok. 2.5 – 3 mm średnicy, początkowo żółtawe, z czasem szklisto-pomarańczowe. Co ciekawe w jednym gnieździe jaja może złożyć wiele samic. Po udanym tarle samiec przegania samicę i samotnie sprawuje opiekę nad ikrą, a także strzeże jej przed drapieżnikami.

Wylęg zależy od temperatury. Larwy wylęgają się po 4 – 7 dniach, a po następnych 3 dniach samodzielnie pływa. Narybek wymaga stabilnych parametrów wody oraz obfitego karmienia glonami i warzywami np. sałatą, obranym groszkiem czy szpinakiem (niezjedzone resztki regularnie usuwać). Zaniedbania na tym etapie ze strony hodowcy, znacząco zwiększą współczynnik zgonów. Do osiągnięcia przez młode około 2 – 3 cm długości najlepiej pozostawić je razem z rodzicami.

Czym różni się od większych zbrojników?

Większy kuzyn Hypostomus plecostomus jest rzadziej spotykanym gatunkiem. W Polsce obok rodzaju Ancistrus spotyka się zazwyczaj zbrojniki lamparcie (Pterygoplichthys gibbiceps). Rozróżnienie młodych ryb bywa trudne.

Biorąc pod uwagę najczęściej występujące w handlu okazy, pomocne lecz niezbyt łatwe bywa zliczenie promieni u podstawy płetwy grzbietowej. Ancistrus posiada 8 promieni (za wyjątkiem L71, L181, L249 – 9 promieni oraz L183 – 12 promieni). Więcej niż 10 mają zwykle przedstawiciele rodzaju Pterygoplichthys (rzadki u nas Plecostomus 8 – 10 promieni).

Większość ogólnie dostępnych zbrojników Ancistrus ma wzór dość wyraźnych jasnych kropeczek na ciemno szarym lub brązowym tle. U Plectomusa są to bardziej brązowe plamy.

Patrząc z boku, pysk u Hypostomus i Pterygoplichthys jest nieco wydłużony i ostrzejszy a płetwa ogonowa bardziej wcięta. U Ancistrus patrząc z góry głowa jest szersza i bardziej owalna.

Dorosłe Hypostomus i Pterygoplichthys są znacznie większe, często przekraczają 30 cm długości i nie mają wyrostków na pysku.