Bojownik wspaniały – syjamski

Bojownik wspaniały (Betta splendens) – bardzo popularna, pochodząca z Azji, słodkowodna ryba akwariowa z rodziny Guramiowatych. W polsce znana również pod nazwą bojownik syjamski. Charakteryzują ją piękne, duże płetwy, różnorodne ubarwienie oraz przede wszystkim wojownicze usposobienie. W naturalnym środowisku jest gatunkiem narażonym na wyginięcie.

Bojownik wspaniały – syjamski - Betta splendens - Występowanie

Południowo-wschodnia Azja. Bojownik wspaniały występuje naturalnie w całej środkowej Tajlandii, od prowincji Chiang Rai na północy po prowincje Surat Thani i Phangnga na północnym krańcu Półwyspu Malajskiego, tuż pod Przesmykiem Kra. Został także sztucznie wprowadzony do kilku innych krajów, głównie za sprawą ozdobnych hodowli, ze znanymi dzikimi populacjami ustanowionymi w Singapurze, Malezji, Indonezji, Brazylii, Kolumbii i Republice Dominikańskiej.

Gatunek zamieszkuje stojące i wolno płynące wody, w tym zalane pola ryżowe, bagna, rowy melioracyjne, strumienie i stawy. Środowiska te często charakteryzuje spore zacienienie przez częściowo zanurzoną, powierzchniową lub przybrzeżną roślinność oraz mała ilość rozpuszczonego tlenu. Podłożem może być ściółka, błoto, piasek lub głęboki osad. Warunki wodne bywają różne, a w trakcie corocznego sezonu monsunowego zmieniają się gwałtownie.

Bojownik wspaniały – syjamski - Betta splendens - Charakterystyka i usposobienie

Bojownik – samiec, samica

Bojowniki osiągają długość do 6-7 cm. Ciało wydłużone, płetwa grzbietowa długa i wysoka – zajmuje prawie połowę powierzchni jego grzbietu. Płetwy piersiowe oraz brzuszne są wąskie i wydłużone, płetwa ogonowa w kształcie wachlarzowym, zaokrąglona. Pysk skierowany ku górze. Bojowniki posiadają mocną i uzębioną szczękę, a także dodatkowy narząd oddechowy tzw. labirynt, dzięki któremu mogą oddychać powietrzem atmosferycznym, pobieranym znad tafli wody. Sklepy akwarystyczne oferują wyłącznie barwne odmiany hodowlane.

Dymorfizm płciowy

Samce bojownika można rozpoznać po jaskrawszym ubarwieniu i większych, bardziej wydłużonych płetwach.

Usposobienie

W naturze bojowniki prowadzą samotniczy tryb życia, w pary łączą się tylko na czas rozmnażania. Zarówno samce, jak i samice, są agresywne wobec swojego gatunku. W akwarium najlepiej trzymać je pojedynczo. Jeżeli jednak zechcemy umieścić kilka sztuk tego gatunku, a nie posiadamy na prawdę dużego zbiornika, to najodpowiedniejszy będzie harem samiczek.

W tym celu pomocne będzie przełamanie linii widoku w akwarium, niezbędne do wyznaczenia rewirów i zapewnienia poczucia prywatności. Z tego względu, im więcej ozdób, roślin, tym lepiej. Należy starać się, aby liczba ryb była nieparzysta i najlepiej większa od 3. Pomoże to w ustanowieniu pewnego rodzaju matriarchatu i zniweluje efekt znęcania się grupy nad jednym, najsłabszym osobnikiem. Nowo zakupione samiczki wprowadzajmy przy użyciu przeźroczystego kotnika umieszczonego wewnątrz docelowego akwarium. Im dużej trwa prężenie płetw wobec rywalek/rywalki, tym dużej nowa lokatorka powinna pozostawać w tymczasowym lokum. Po wypuszczeniu samiczki może również dochodzić do nieporozumień, stroszenia płetw, przeganiania i okazyjnego podskubywania płetw, aż do czasu ustalenia terytoriów. Planując akwarium, zawsze trzeba mieć na uwadze, że nie wszystkie samice bojownika będą tolerowały życie w grupie.

Pod żadnym pozorem nie próbujmy trzymać razem kilku samców, gdyż mimo iż jest to możliwe w dużym i mocno zarośniętym akwarium, to tylko nielicznym uda się ta sztuka.

Bojowniki są rybami aktywnymi za dnia, żyją średnio ok. 2 lat, w optymalnych warunkach mogą dożyć 3 lat.

Bojownik wspaniały – syjamski - Betta splendens - Odżywianie i karmienie

Bojownik wspaniały jest rybą drapieżną, mięsożerną. W diecie bojownika powinny przeważać pokarmy pochodzenia zwierzęcego. Na przykład, chętnie zjada drobne bezkręgowce, rureczniki, larwy komara, ochotkę, wodzień, dafnie, grindale, artemię, narybek innych ryb. Można podawać mu też pokarmy mrożone, suche oraz rzadko skrobane mięso wołowe i kurze.

Bojownik wspaniały – syjamski - Betta splendens - Akwarium

Bojowniki muszą mieć dostęp do tlenu pobieranego znad powierzchni wody. Rozsądnym minimum dla jednej ryby będzie ok. 20 litrowe akwarium, dla haremu samic zalecane jest min. 54 l, miejscami gęsto obsadzone roślinami, tak aby zapewnić im wystarczającą liczbę kryjówek. W akwarium tarliskowym, wśród roślinności pływającej, samiec chętnie buduje pieniste gniazdo.

Wbrew często spotykanej opinii sprzedawców sklepów zoologicznych bojowników nie powinno się trzymać w kuli lub w akwarium bez grzałki. Ryby te wymagają wody o temperaturze ok. 24-30°C. W niższych temperaturach mogą być mniej ruchliwe i bardziej podatne na choroby. Mimo tego, że są wytrzymałym gatunkiem i znoszą większe stężenia azotanów od pozostałych ryb, to akwarium warto również wyposażyć w niewielki filtr, który utrzyma bezpieczne dla zdrowia parametry wody. Pamiętać także należy o w miarę regularnych podmianach wody na świeżą (ok. 30%).

Bojowników syjamskich nie wolno trzymać w towarzystwie blisko spokrewnionych ryb – samce są agresywne i będą staczać walki z domniemanymi rywalami. Nie są zalecane do akwarium towarzyskiego. Z większymi i aktywniejszymi gatunkami przegrają rywalizację podczas podawania pokarmu. Jeśli już, to najlepiej sprawdzą się niewielkie ryby kiryskowate i zbrojnikowate.

Bojownik wspaniały – syjamski - Betta splendens - Rozmnażanie

W hodowli akwariowej do rozpłodu wybiera się bojowniki w wieku ok. 6-10 miesięcy, w stosunku płci 1:1. Zbiornik tarliskowy zalewa się wodą do poziomu 15-20 cm, w proporcji 2/3 „starej wody” do 1/3 świeżej. Temperaturę wody należy odrobinę zwiększyć od tej, w której przebywały wcześniej o ok. 2°C do maks. 26-30°C. Woda powinna być miękka 5-8°dGH i lekko kwaśna 6-6.5 pH. Ryby przed tarłem umieszcza się osobno w małych przeźroczystych pojemnikach ustawionych tak, aby mogły się wzajemnie obserwować oraz obficie karmi żywym lub mrożonym pokarmem.

Ryby umieszczamy razem gdy samica staje się wyraźnie grubsza, nabiera krągłości w partii brzusznej. Gody rozpoczyna samica, nabiera bardziej żywszych kolorów i podpływa do samca z lekko opuszczoną głową. Samiec powinien być większy od samicy, aby zdołał ją objąć podczas aktu. Po kilku godzinach przystępuje do budowy gniazda, tuż przy powierzchni wody, wśród pływających roślin. Gniazdo o średnicy kilku centymetrów budowane jest z piany wytworzonej przez ślinę. Do tarła dochodzi w ciągu doby od przeniesienia pary tarlaków. Opadające na dno zbiornika jajeczka są zbierane przez samca i umieszczane w gnieździe. Ikra potrzebuje dostępu do dobrze natlenionej wody – ta, która wypadła z gniazda i nie zostanie podniesiona, najpewniej zgnije. Bojowników w tym okresie nie należy karmić.

Po tarle samica jest przeganiana przez samca, który przejmuje opiekę nad gniazdem. Samicę dla jej bezpieczeństwa należy odseparować do innego zbiornika. W zbyt małym akwarium samica nie ma możliwości ucieczki przed bardzo natarczywym samcem, który może doprowadzić do jej śmierci.

Jeżeli samiec bojownika nie wykazuje zainteresowania gniazdem, to ikrę można próbować inkubować – delikatnie napowietrzać czy podrzucić gniazdo (roślinny z jajeczkami) innemu samcowi, który przy odrobinie szczęścia zaopiekuje się nim jak swoim własnym. Na ilość złożonej ikry ma wpływ wielkość zbiornika tarliskowego, wiek i kondycja ryb. Ilość jaj waha się od kilkudziesięciu do nawet 700 sztuk.

Choroby

Przede wszystkim w otwartym akwarium ryba może przeziębić swój narząd oddechowy labirynt, dzięki któremu pobiera powietrze atmosferyczne znad wody. Spowodowane jest to różnicami temperatur między wodą a powietrzem. Przeziębienie prowadzi natomiast do zaburzenia funkcjonowania pęcherza pławnego (służy rybie do swobodnego unoszenia w wodzie).

Bojownik a krewetki

Jeżeli będziemy mieć szczęście to zdarzają się bojowniki o charakterze łagodnym co do tych stworzeń. Jednak z natury bojowniki są rybami drapieżnymi dlatego umieszczanie razem z nim krewetek nie jest dobrym pomysłem. Większym krewetkom np. Amano nie powinien wyrządzić krzywdy, ale jego próby ataku mogą je stresować i sprowokować do ucieczek ze zbiornika. Małe krewetki karłowate np. Red Cherry są jego przysmakiem i łatwym celem ze względu na ich jaskrawy kolor. Większą szansę na przetrwanie mają kamuflujące się na tle roślinności – Babaulti.