Czerwieniak kongijski – Moanda

Czerwieniak kongijski (Hemichromis lifalili) – pięknie czerwono ubarwiona, niewielkich rozmiarów ryba akwariowa z rodziny Pielęgnicowatych, należąca do grupy ryb potocznie nazywanych „Czerwonymi Klejnotami” (Red Jewel Cichlids). Przez ponad 30 lat gatunek był błędnie identyfikowany i nawet obecnie źle opisywany jest przez wiele źródeł. Nazewnictwo H. lifalili, z dużym prawdopodobieństwem, przypisywane było do jednej z odmian gatunku H. guttatus, który to najczęściej występuje w handlu.

W akwarystyce tak naprawdę pojawił się dopiero w 2004 r. i zdobył popularność pod nazwą H. sp. „Moanda”. Zainteresowanie wokół niego zwróciło uwagę ichtiologów, którzy spróbowali ustalić jego pochodzenie. Początkowo przypuszczano, że został zebrany w pobliżu nadmorskiego miasta Muanda w Demokratycznej Republice Konga. Jednakże ten obszar był doskonale znany badaczom, którzy wykluczyli taką możliwość. Według informacji pozyskanych od eksporterów ryba ta została odłowiona znacznie dalej od miasta Muanda, w głębi lądu, w regionie znanym potocznie jako „Moanda”. Region ten leży na obszarze Demokratycznej Republiki Konga, mniej więcej wzdłuż rzeki Konga, między rzeką Kasai na południu i rzeką Tshuapa na północy. Te informacje powiązano z opisem gatunku H. lifalili i stało się jasne, że jest to ta sama ryba pierwotnie opisywana przez Dr. Loiselle. Dalsze przeprowadzone w tym temacie badania zdały się potwierdzać tę tezę, co przedstawił w 2012 roku na konwencji Amerykańskiego Stowarzyszenia Pielęgnic Dr. Lamboj i jednocześnie zapowiedział rewizję rodzaju Hemichromis.

Czerwieniak kongijski – Moanda - Hemichromis lifalili - Występowanie

Afryka. Gatunek endemiczny. Występuje jedynie w regionie zwanym lokalnie „Moanda”, który leży wzdłuż rzeki Konga, pomiędzy rzekami Kasai na południu i Tshuapa na północy, w Demokratycznej Republice Konga. Zamieszkuje stojące i wolno płynące dopływy oraz cieki wodne, które pomimo spokojnego charakteru są bogate w tlen, głównie w lasach, ale także na obszarach sawannowych z lasami galeriowymi (lasy porastające doliny rzeczne).

Czerwieniak kongijski – Moanda - Hemichromis lifalili - Charakterystyka i usposobienie

Samiec jest większy, dorasta do 10 cm długości, ma nieco większe, zabarwione na żółto płetwy i gęściejsze niebieskie cętki na policzkach (niekoniecznie na płetwach i ciele). Mniejsza samiczka osiąga 8 cm długości, na płetwach ma więcej czerwieni i jest okrąglejsza w okresie rozrodu.

Ciało smukłe, wydłużone z zaokrągloną płetwą ogonową. Na oku widoczny czarny pionowy pas, a na pokrywie skrzelowej czarna plama. Płetwy są czerwone i pokryte wieloma turkusowymi znacznikami. Płetwy grzbietowa i ogonowa są oznaczone turkusowo czerwoną krawędzią. W okresie rozrodu 2/3 góry ciała jest intensywnie czerwone, a policzki i brzuch cytrynowo żółte. W porównaniu do samca samica w tym czasie pokazuje więcej czerwieni i wykazuje więcej agresji.

Czerwieniak kongijski pozostaje pięknie czerwony również poza okresem rozrodu. Głowę pokrywają opalizujące niebieskie kropeczki, które łagodnie przechodzą na resztę ciała. Na bokach tułowia posiada czarną plamę, która jest widoczna przez cały czas. U młodych osobników może być widoczna mniejsza ciemna plamka na podstawie płetwy ogonowej, która z czasem zanika.

W porównaniu do innych pokrewnych gatunków ten jest relatywnie pokojowo usposobiony, rośnie nieduży i może doskonale sprawdzić się w akwarium towarzyskim z grupą większych np. zachodnio-afrykańskich tetr lub innych umiarkowanie agresywnych gatunków.

Pielęgnice te wiążą się w pary i tworzą ze sobą silne więzi. Nawet w dużym akwarium z wieloma samicami, dominujący samiec rzadko kiedy porzuca swoją partnerkę dla innej.

Czerwieniak kongijski – Moanda - Hemichromis lifalili - Odżywianie i karmienie

Czerwieniaki to przede wszystkim mięsożerne ryby, ale akceptują również inne pokarmy. W naturze większość ich diety stanowią małe skorupiaki, robaki, owady. Podawanie żywych lub mrożonych pokarmów zapewni im dobrą kondycję i poprawi wybarwienie. Jako uzupełnienie diety należy podawać również pokarmy roślinne z dodatkiem spiruliny lub np. blanszowany szpinak.

Czerwieniak kongijski – Moanda - Hemichromis lifalili - Akwarium

Dla pary odpowiednie będzie akwarium min. 75 cm długości, najlepiej z miękkim piaszczystym podłożem i licznymi kryjówkami. Jako dekoracji można użyć suchego drewna, korzeni, kamieni i skał. Jeżeli nie zależy nam na naturalnym wyglądzie akwarium, to jako kryjówki dobrze sprawdzą się donice gliniane. Tak jak większość innych pielęgnic przekopują podłoże, ale raczej tylko je przerzucają dookoła, niż wykopują zakorzenione już rośliny. Te dla pewności można włożyć do akwarium w doniczkach lub przyczepić do dekoracji. Do afrykańskiego biotopu pasować będą – Anubiasy, Bolbitisy, Krynie (Crinum), Żabienice (Echinodorus), Aponogeton.

Nie mają specjalnych wymagań co do wody i łatwo przystosowują się do różnych warunków. Najlepiej czują się w wodzie dobrze natlenionej, miękkiej do średnio twardej ok. 6.5-7.5 pH o temperaturze 22-24°C.

Są to prawdopodobnie najłagodniejsze Czerwieniaki, ale należy pamiętać, że tak jak inne pielęgnice są terytorialne w okresie rozrodu. W odpowiednio dużym akwarium towarzyskim mogą żyć w harmonii razem ze średniej wielkości brzankami, tetrami, gurami, tęczankami czy zbrojnikami. W akwarium biotopowym może sprawdzić się połączenie z afrykańskimi Barwniakami, Świcikami kongijskimi (Phenacogrammus interruptus), Świecikami wielkołuskimi (Arnoldichthys spilopterus), Bystrzykami długopłetwymi (Bryconalestes longipinnis), Giętkoząbami (Synodontis). Powinno się unikać towarzystwa małych delikatnych gatunków takich jak np. gupiki, neonki, bojowniki syjamskimie.

Do akwarium ogólnego najlepiej najpierw wprowadzić mniej agresywne ryby, a dopiero później Czerwieniaki.

Czerwieniak kongijski – Moanda - Hemichromis lifalili - Rozmnażanie

W przypadku rozmnażania Czerwieniaków kongijskich najtrudniejsze jest uzyskanie dobranej pary. Najlepiej nabyć grupę 5-6 młodych ryb i pozwolenie, aby z niej wyłoniła się para. Proces ten więc wymaga czasu i cierpliwości. Akwarium tarliskowe należy urządzić jak w opisie powyżej. W nim powinny się znaleźć duże gładkie kamienie, na których ryby chętnie składają jaja. Woda powinna być lekko miękka i kwaśna z okolicy 7.0 pH o temperaturze 25-26°C. Kiedy dobierze się para, pozostałe ryby najlepiej odłowić. Ryby do tarła może zachęcić podawanie żywych lub mrożonych pokarmów i duże cotygodniowe podmiany wody ok. 60%. Gotowość do tarła poznamy po intensywnej czerwieni na ciele oraz rozpoczęciu oczyszczania wybranego miejsca do złożenia jaj. Najczęściej będzie to płaski kamień, ale może być też część donicy glinianej czy nawet szyby akwariowej. Samiec w swoich zalotach bywa bardzo natarczywy, dlatego ryby w tym okresie należy uważnie obserwować.

Tarło wygląda podobnie jak u innych pielęgnic, samica składa w rzędzie na kamieniu ikrę, którą zapładnia samiec. Dorosła samica może złożyć od 200 do 400 małych, okrągłych, nieprzeźroczystych jajeczek. Wylęg następuje w ciągu 48 godzin i w tym czasie rodzice na zmianę sprawują opiekę i chronią rewiru. W okolicy gniazda, para wykopuje w podłożu zagłębienia.

Kiedy larwy wydostaną się z jaj, są przenoszone do jednego z takich dołków, a po jakimś czasie do następnego. Do zmiany dochodzi kilkukrotnie, aż do momentu, kiedy narybek będzie swobodnie pływał (1-3 dni). Rodzice pomagają w wykarmieniu narybku, przerzucają podłoże, z którego młode zeskrobują glony i detrytus. Co ciekawe, podobnie jak u Dyskowców, młode mogą też pobierać śluz z ciała rodziców. Od tego okresu można zacząć karmienie larwami artemii czy mikro nicieniem. Opieka rodziców trwa zazwyczaj około miesiąca. Oboje bacznie pilnują gniazda i pomimo dość spokojnego usposobienia, przeganiają inne ryby na dalszą odległość. Jednakże nie są przy tym tak bojowo nastawione, jak inne Hemichromis. Po tym czasie narybek najlepiej przenieść do osobnego zbiornika, gdyż rodzice będą już zdolni do odbycia kolejnego tarła.