Gupik pawie oczko

Gupiki Pawie Oczko - ryby akwariowe

Gupik,  Pawie oczko, Gupik pawie oczko  (Poecilia reticulata) – jedna z najbardziej znanych i najłatwiejszych w hodowli ryb akwariowych na świecie. Występuje w wielu różnorodnych formach hodowlanych. Dzikie okazy są bardzo rzadko spotykane w sprzedaży, powszechnie dostępne pochodzą z hodowli komercyjnych lub farm hodowlanych. Niestety wiele gupików dostępnych w sklepach akwarystycznych nie jest już tak odporna, a wręcz podatna na choroby. Ryby najlepiej kupować od sprawdzonych hodowców, pasjonatów gatunku.

W krajach Trzeciego Świata gupiki zostały wprowadzone przez człowieka, aby zwalczyć plagę komarów, przenoszących malarię, dzięki temu zaaklimatyzowały się w wielu regionach stref klimatu zwrotnikowego i podzwrotnikowego.

Gupik pawie oczko - Poecilia reticulata - Występowanie

Ameryka Środkowa. Pochodzi z północno-wschodniej Ameryki Południowej i południowych wybrzeży Karaibów. Pierwotny zasięg obejmuje Wenezuelę, Gujanę, Surinam, Gujankę Francuską oraz wyspy Trynidad i Tobago, Barbados, Antigua i Barbuda oraz Antyle Holenderskie. Wprowadzone sztucznie lub dzikie populacje występują także w ok. 50 innych krajach, w tym Wielkiej Brytanii.

Niesamowicie wytrzymały gatunek, który żyje w prawie każdym środowisku wodnym, od wysokogórskich strumieni po mętne bagna i rowy melioracyjne. Niektóre populacje spotykane są również w wodach słonawych. Prawdopodobnie najlepiej czuje się i rozwija w siedliskach z bujnym wzrostem glonów i roślinności.

Gupik pawie oczko - Poecilia reticulata - Charakterystyka i usposobienie

Gupik – samiec, samica

Ryby charakteryzują się wyraźnym dymorfizmem płciowym. Samica gupika osiąga 6 cm długości standardowej, ma ciało koloru oliwkowo szarego, a jej płetwa odbytowa jest zaokrąglona. Dojrzałe samice w okolicy płetwy odbytowej mają ciemną tzw. plamę brzemienną. Samiec jest smuklejszy, odrobinę mniejszy – rośnie do 5 cm i ładniej, intensywniej ubarwiony. Na jego ciele widnieją różnokolorowe plamy, a płetwy grzbietowa i ogonowa są wydłużone. Gupiki występują też w wielu formach hodowlanych, zróżnicowanych pod względem kształtu płetw i barw. W handlu formy pierwotne „dzikie” są praktycznie niespotykane.

Są to ryby bardzo aktywne, z reguły łagodne, ale czasem, głównie samce mogą podskubywać siebie nawzajem lub też inne ryby z górnych partii wody oraz okazyjnie gatunki z przedłużonymi płetwami jak np. skalary. W środowisku naturalnym żyją w dużych skupiskach, w przewadze samic i tak też powinny być trzymane w akwarium. W niewoli, na małej przestrzeni, samce są bardzo natarczywe względem samic, nie dają im chwili spokoju, podczas karmienia, odpoczynku czy rodzenia. Na każdego samca powinny przydać co najmniej dwie samice. Jeżeli nie chcemy ich rozmnażać, to do akwarium wybierzmy wyłącznie jedną z płci, większe samice lub bardziej kolorowe samce.

Małe rozmiary gupików i jaskrawe ubarwienie sprawiają, że są łatwym celem dla drapieżników. W sytuacji zagrożenia zbierają się w ławicę.

Gupik pawie oczko - Poecilia reticulata - Odżywianie i karmienie

W naturze żywią się szczątkami alg, okrzemkami, bezkręgowcami, fragmentami roślin, larwami owadów. W większości przypadków to glony stanowią większą część ich diety, ale jest to uzależnione od konkretnych warunków i dostępności pokarmów w środowisku. Na przykład, badanie na dzikich okazach z Trinidadu wykazało, że dieta gupików zbieranych w górnej części rzeki Aripo składała się głównie z bezkręgowców, podczas gdy u okazów zbieranych w dolnym regionie rzeki Tacarigua przeważały glony (okrzemki) i inne cząstki mineralne.

W akwarium powinny otrzymywać zróżnicowane pokarmy suche, mrożone i żywe np. wodzień, dafnie, artemie, oczlik oraz roślinne np. suche ze spiruliną, blanszowany szpinak, sałatę. Należy unikać pokarmów „ciężkich” takich jak np. wysoko proteinowa ochotka.

Gupik pawie oczko - Poecilia reticulata - Akwarium

Mimo niewielkich rozmiarów, dla grupy gupików zaleca się min. 54 l akwarium, z bujną roślinnością, również pływającą. Biologia w większym zbiorniku jest dużo bardziej stabilna, skoki pH są mniej gwałtowne, a temperatura wody maleje i rośnie wolniej.

Woda dla nich powinna być raczej twarda 10-30 dGH, alkaliczna do zasadowej z przedziału 7-8 pH o temperaturze 26-28°C. Dobrze tolerują też zasolenie, gdyż są gatunkiem euryhalicznym tzn., że znoszą różny stopień zasolenia wody, mogą żyć w wodzie słodkiej, słonawej (brachicznej), a nawet w morskiej.

Gupikom prawdopodobnie najlepiej będzie w akwarium gatunkowym lub w towarzystwie innych piękniczkowatych (np. mieczyków, platek) i żyjących przy dnie, łagodnych kirysków. Alternatywnym wyborem mogą być niewielkie tęczanki lub danio. W dobrze urządzonym i zarośniętym zbiorniku można je łączyć również z krewetkami karłowatymi, jednak te mniejsze nowo narodzone mogą być przez nie zjadane.

Na pewno złym towarzystwem będą np. bojowniki, kolcobrzuchy, brzanki, glonojady syjamskie czy mające tendencje do podskubywania płetw tetry, które tak czy inaczej, preferują też odmienne warunki wodne. Dla żółwi, krabów i raków będą pożywieniem.

Gupik pawie oczko - Poecilia reticulata - Rozmnażanie

Rozmnażanie gupików tak jak większości ryb żyworodnych jest bardzo łatwe. Ze względu na dużą żywiołowość samców, na każdego samca w akwarium powinno przypadać kilka samic. Do rozrodu nie są wymagane żadne specjalne przedsięwzięcia, wskazana jest natomiast bujna roślinność, również pływająca, która zapewni schronienie narybkowi.

Gupiki są bardzo płodnymi rybami. Okres ciąży może być różny, ale zwykle wynosi 21-30 dni. Rozmnażają się zwykle przez cały rok, a samice są zdolne do następnego zapłodnienia w ciągu kilku godzin po porodzie. Samce gupika, podobnie jak u innych przedstawicieli Piękniczkowatych (Poeciliidae), posiadają zmodyfikowaną cylindryczną płetwę odbytową tzw. gonopodium, umiejscowioną bezpośrednio za płetwą brzuszną.

Rozmnażanie rozpoczynają zaloty, samiec natarczywie pływa za samicą, prężąc swoje płetwy. Jeżeli samica jest skłonna, to dochodzi do tarła, podczas którego samiec na krótko wkłada gonopodium do żeńskiego narządu rozrodczego i dochodzi do wewnętrznego zapłodnienia. Gonopodium, przez które przekazuje mlecz samicy, ma strukturę kanałową. Kopulacja czasami bywa wymuszana siłowo przez samca. Co ciekawe, samice gupika mogą magazynować mlecz pozyskany od samca, nawet przez 8 miesięcy, co w znacznym stopniu przyczynia się do dynamiki reprodukcyjnej u dzikich populacji.

Brzemienna samica posiada pod brzuchem ciemną plamę, tuż za jej płetwą odbytową. W miejscu tym skóra jest prześwitująca i na krótko przed porodem mogą być widoczne oczka małych rybek. Poród trwa zwykle od 1 do 6 godzin, a rybki pojawiają się w pewnych odstępach czasu. Samica może urodzić od 2 do 200 sztuk narybku, przeważnie jednak jest to 30-60 szt.

Dobrze karmione gupiki nie mają zbytniej tendencji do zjadania potomstwa, ale wskazane jest zapewnienie schronienia. W sklepach dostępne są specjalne kotniki, które wkłada się do akwarium. Zapewniają one schronienie ciężarnej samicy przed zbyt natarczywymi samcami, mają też wydzielony obszar dla nowo narodzonego narybku, dzięki czemu chronią narybek przed samicą. Przy stosowaniu kotnika należy jednak zachować ostrożność, gdyż samica umieszczona w nim zbyt wcześnie może poronić. Często dobrze zarośnięte akwaria posiadają już wystarczającą ilość kryjówek dla narybku. Stałe dostarczanie dorosłym gupikom żywych i mrożonych pokarmów np. dafni czy artemii również może ograniczyć jego straty. Młode można karmić larwami artemii, mikro nicieniami czy węgorkami, a także gotowymi pokarmami w proszku lub płynie.

W naturze co roku pojawiają się dwie lub trzy generacje gupików. Od początku są dobrze rozwinięte i zdolne do samodzielnej egzystencji. Młode, zbierając się w ławicę, zwiększają swoją szansę na przeżycie (uniknięcie drapieżnika). Liczebność lęgu może być różna, ale występują pewne stałe zależności między populacjami, jedną z nich jest zależność od stopnia ryzyka zagrożenia ze strony drapieżników. Spośród samic podobnych wymiarów, te przebywające w środowisku o wysokim poziomie drapieżnictwa, wydają liczniejsze, ale mniejszych rozmiarów potomstwo. Samice osiągają dojrzałość płciową w wieku 10-20 tygodni i są płodne przez następnych 20-34 miesięcy. Samce są zdolne do rozrodu w wieku ok. 7 tygodni. Długość życia gupików może być różna, ale przeważnie wynosi ok. 2 lat.

Wielkość ciała gupików jest powiązana z wiekiem, a ich wielkość podczas dojrzewania zależy od drapieżnictwa w ich środowisku. Samce i samice z obszarów o wysokim ryzyku drapieżnictwa zaczynają rozmnażać się wcześniej niż te z siedlisk niskiego ryzyka. Samice z obszarów wysokiego ryzyka są bardziej płodne, rozmnażają się częściej i produkują więcej potomstwa na jeden miot. Starsze samice rodzą mniejsze potomstwo i w częstszych odstępach czasu.

Śmiertelność gupików ze środowisk o wysokim drapieżnictwie jest wyższa, gdzie zaobserwowano znaczny wzrost śmiertelności wśród samic w wieku 6 miesięcy, podczas gdy w środowiskach o niskim drapieżnictwie nie występuje to zjawisko do wieku 16 miesięcy. Jednakże, ze względu na wydłużoną zdolność reprodukcyjną, gupiki z siedlisk o wysokim drapieżnictwie cechują się dłuższym życiem. Po okresie reprodukcji nie odnotowano znaczących różnic w długości ich życia.

Na regulacje populacji gupików ma też wpływ dostępność pokarmów i zagęszczenie. W odpowiedzi na niedobór żywności zmniejszają płodność i rozrodczość, a kiedy pokarmy są dostępne, zwiększają liczebność potomstwa. Na przykład, w czasie pory deszczowej od Maja do Grudnia, gupiki z północnego obszaru Trinidadu ograniczają rozród, bez względu na poziom drapieżnictwa. Zagęszczenie w danym środowisku również ma znaczenie, gdyż większa konkurencja wewnątrzgatunkowa powoduje spadek szybkości reprodukcji i wzrostu somatycznego oraz wzrost śmiertelności wśród narybku, z powodu kanibalizmu.